σημασία.
Το αστικό κράτος αποτελεί όργανο της κυριαρχίας της αστικής τάξης, ανεξάρτητα από τις μορφές διακυβέρνησης με τις οποίες εμφανίζεται. Σε όλο τον καπιταλιστικό κόσμο, παρά τις διαφορές που υπάρχουν στη μορφή διακυβέρνησης ή σε κάποια όργανα και θεσμούς του αστικού κράτους, εμφανίζονται τα ίδια βασικά χαρακτηριστικά και οι ίδιες τάσεις εξέλιξής του: Ενιαιοποιούνται, σύμφωνα με τον αστικό ταξικό χαρακτήρα του, όλες τις λειτουργίες του, οικονομικές, κατασταλτικές, ιδεολογικές, στρατιωτικές, διαδικασία που επιταχύνεται με τη δραστηριότητα διακρατικών ιμπεριαλιστικών οργανισμών και τη δημιουργία νέων στο πλαίσιο των ενδοϊμπεριαλιστικών ανταγωνισμών. Η δράση αυτών των οργανισμών επεκτείνεται πέρα από τα κράτη-μέλη, στο σύνολο των καπιταλιστικών κρατών, που τυπικά δεν είναι ενταγμένα σ’ αυτές τις ενώσεις. Η ουσία της ενιαιοποίησης βρίσκεται στη στρατηγική και τα συμφέροντα της αστικής τάξης σε συνθήκες όλο και πιο εντεινόμενης καπιταλιστικής διεθνοποίησης και έντασης των ενδοκαπιταλιστικών αντιθέσεων.
Αποτελεί απαράδεκτη και αντιεπιστημονική απόσπαση της οικονομίας από την πολιτική, σε συνθήκες καπιταλισμού, η παραδοχή ότι τα όργανα, οι θεσμοί και οι λειτουργίες του αστικού κράτους μπορούν να χρησιμοποιηθούν για την ανατροπή του ταξικού του χαρακτήρα.
Ανεξάρτητα από τις μορφές που μπορεί να πάρει η αστική διακυβέρνηση, ο χαρακτήρας του αστικού κράτους δεν αλλάζει. Η μορφή της αστικής κοινοβουλευτικής δημοκρατίας είναι η πιο αποτελεσματική για τις ανάγκες του αστικού κράτους, όμως ανάλογα με τις εξελίξεις και τα αστικά συμφέροντα, κατά περίπτωση, επιλέγεται και η προσωρινή άρση της λειτουργίας της αστικής δημοκρατίας με συνταγματικά ή στρατιωτικά πραξικοπήματα, ακόμα και με απαγορεύσεις της δράσης αστικών κομμάτων.
Η εναλλαγή πολιτικών δυνάμεων στη διακυβέρνηση, με οποιαδήποτε παραλλαγή εμφανίζονται, δεν αλλοιώνει στο παραμικρό τον ταξικό χαρακτήρα του κράτους ως οργάνου της δικτατορίας των μονοπωλίων, δεν επηρεάζει ούτε κατ’ ελάχιστον την κυριαρχία της αστικής τάξης. Η ιστορική πείρα δείχνει ότι αναδιοργάνωση διάφορων λειτουργιών και πλευρών του κράτους γινόταν ή επιχειρούνταν να γίνει στην πορεία διαμόρφωσης και εξέλιξής του, αλλά το αστικό κράτος παρέμενε ταξικό, καταπιεστικό, κατασταλτικό, όργανο χειραγώγησης και αναστολής της ανόδου του εργατικού κινήματος, όργανο έκφρασης των γενικών, συνολικών συμφερόντων της αστικής τάξης. Τέτοιες εξελίξεις έχουμε γνωρίσει, για παράδειγμα, στη διάρκεια του 20ού αιώνα, με τις κρατικοποιήσεις ιδιαίτερα μετά από το Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, αλλά και στον 21ο με τις αποκρατικοποιήσεις, τις αλλαγές στις κρατικές ρυθμίσεις, αλλά και σε όργανα και θεσμούς του κράτους όπως είναι η αστική Δικαιοσύνη, η τοπική διοίκηση, αλλαγές στη δομή των ενόπλων δυνάμεων, των σωμάτων ασφαλείας κλπ.
Το συγκεκριμένο «έργο» του αστικού κράτους και της κυβέρνησης που συγκροτείται με βάση τη δεδηλωμένη κοινοβουλευτική πλειοψηφία, που προκύπτει μέσω του γενικού εκλογικού δικαιώματος, του αστικού κοινοβουλίου, αποτελεί σύνθετη υπόθεση, καθώς οι ενδοαστικές αντιθέσεις είναι υπαρκτές και οι ανταγωνισμοί μεταξύ των καπιταλιστικών επιχειρήσεων κατά κλάδο ή ανάμεσα σε κλάδους οξύνονται (π.χ., διεκδίκηση κρατικών επιχορηγήσεων, ανάληψη δημόσιων έργων, αλλά και φοροαπαλλαγών ή απαλλαγών από ασφαλιστικές εισφορές κλπ.).
Πρόσφατα, στην Ελλάδα, ζήσαμε την πίεση που άσκησαν και ασκούν οι ενεργοβόρες καπιταλιστικές επιχειρήσεις στη δικομματική κυβέρνηση ΝΔ και ΠΑΣΟΚ για τη δραστική μείωση των τιμολογίων της ΔΕΗ ώστε να αντιμετωπίσουν τις συνέπειες της καπιταλιστικής κρίσης στην Ελλάδα. Ανάλογη είναι η στάση των μεγάλων τουριστικών επιχειρήσεων στην αύξηση του ΦΠΑ που ζητά η τρόικα.
Στους διαγωνισμούς που διενεργούσαν οι προηγούμενες κυβερνήσεις καθώς και η σημερινή για τις κρατικές προμήθειες, οι καπιταλιστικές επιχειρήσεις που αποκλείονταν υπέρ άλλων, κατά κανόνα προσέβαλλαν νομικά αυτήν τη διαδικασία, με αποτέλεσμα να καθυστερούν οι κρατικές προμήθειες και να κατηγορούνται οι κυβερνήσεις για καθυστερήσεις έργων, απορρόφησης κοινοτικών κονδυλίων κλπ. Έτσι, πολλές αποκαλύψεις και καταγγελίες για χρηματισμό και απάτες που γίνονται προέρχονται από καπιταλιστές ανταγωνιστές, όχι γιατί θέλουν να εξορθολογήσουν τις διαδικασίες, αλλά γιατί έμειναν έξω από τη συγκεκριμένη κατανομή της πίτας των κερδών.
Τα ιδιαίτερα συμφέροντα των καπιταλιστών διάφορων κλάδων στις συνθήκες της εσωτερικής άναρχης και ανισόμετρης ανάπτυξης (φαινόμενα σύμφυτα του καπιταλισμού) τελικά υποτάσσονται στο συνολικό συμφέρον της αστικής τάξης και της εξουσίας της. Σε τέτοιες συνθήκες δεν είναι καθόλου παράξενο ή ασύμβατο η εκάστοτε αστική κυβέρνηση να έρχεται σε αντίθεση με ένα τμήμα του κεφαλαίου ή με ξεχωριστούς καπιταλιστές, επομένως πρέπει να δράσει με ικανότητα διαχείρισης των μονοπωλιακών ανταγωνισμών, προκειμένου οι ανταγωνισμοί αυτοί να μην περάσουν μια ορισμένη γραμμή αντίθεσης πέρα από την οποία μπορεί να δημιουργηθούν προβλήματα στη διαχείριση της κρίσης ή ακόμα και κάποια πολιτική αστάθεια.
Το ΚΚΕ, σε όλες τις περιπτώσεις, με συγκεκριμένα στοιχεία απέδειξε τη φύση της αντίθεσης και το χαρακτήρα της κριτικής που ασκήθηκε στις αστικές κυβερνήσεις από ομάδα επιχειρηματιών, αποκάλυψε τη στάση των άλλων κομμάτων της αντιπολίτευσης που χρησιμοποιούν την κριτική αυτή, στηρίζοντας τα συμφέροντα ενός μονοπωλίου ή και ιμπεριαλιστικού κέντρου εναντίον κάποιου άλλου.
Ο ΣΥΡΙΖΑ συστηματικά πριν, κυρίως όμως μετά από το 2012, κινείται σε κατεύθυνση αξιοποίησης των ενδομονοπωλιακών ανταγωνισμών, των αντιθέσεων τμημάτων του κεφαλαίου με την ακολουθουμένη συνταγή διαχείρισης, προκειμένου, εκτός των άλλων, να αποκτήσει ισχυρά στηρίγματα για την αναρρίχησή του στη διακυβέρνηση. Αυτή η στάση τελικά αποτελεί σοβαρό παράγοντα ενίσχυσης της κυριαρχίας της αστικής τάξης, του ίδιου του αστικού κράτους.
komep 1/2015
