«Μια αιφνιδιαστική μετατόπιση της εστίας των κινδύνων για την παγκόσμια οικονομία κατεγράφη μέσα στην εβδομάδα, όταν οι αλλεπάλληλες σεισμικές δονήσεις απέσπασαν το ενδιαφέρον αγορών και αναλυτών από την Ελλάδα και το μετέφεραν στη Σαγκάη, τη Σεντζέν και το Χονγκ Κονγκ. Οι βασικοί δείκτες των χρηματιστηρίων Σαγκάης και Σεντζέν αλλά και του Χονγκ Κονγκ, όπου ξένοι επενδυτές διαπραγματεύονται κινεζικούς τίτλους, βρίσκονται σε ελεύθερη πτώση που έχει
αφαιρέσει συνολικά 3 τρισ. δολάρια από το σύνολο της αξίας τους. Η πτώση, όμως, αναμένεται να πλήξει τα κέρδη των κινεζικών επιχειρήσεων.
Εκτιμάται, έτσι, πως θα επιτείνει την επιβράδυνση της κινεζικής οικονομίας με συνεπακόλουθα σε παγκόσμιο επίπεδο. Κλονίζει, άλλωστε, την εμπιστοσύνη στη δεύτερη σε μέγεθος οικονομία στον κόσμο, τη γνωστή για τον κεντρικό σχεδιασμό της, καθώς η ιλιγγιώδης πτώση συνεχίστηκε και κλιμακώθηκε παρά τις αλλεπάλληλες παρεμβάσεις του Πεκίνου με σκοπό τη στήριξη των κινεζικών χρηματιστηρίων.
Ηδη, από τα μέσα της εβδομάδας, οι κραδασμοί είχαν μεταφερθεί στις αγορές εμπορευμάτων, με τις τιμές του πετρελαίου και του χαλκού να υποχωρούν όχι μόνο λόγω της αυτονόητης ανησυχίας για επιβράδυνση της παγκόσμιας οικονομικής ανάπτυξης και της συνεπακόλουθης μείωσης της ζήτησης, αλλά και εξαιτίας μιας αναπόφευκτης υποχώρησης της ζήτησης από την Κίνα.
Μέσα στην εβδομάδα είχαν αναστείλει τη διαπραγμάτευση των μετοχών τους οι μισές τουλάχιστον από τις 2.800 κινεζικές επιχειρήσεις που είναι εισηγμένες στα δύο χρηματιστήρια, της Σαγκάης και της Σεντζέν, με σκοπό να αποτρέψουν την περαιτέρω πτώση των τιμών τους».
Βεβαίως τούτη τη βδομάδα, («Καθημερινή» 14.7.2015) τα ίδια ΜΜΕ δείχνουν αλλαγή της εικόνας. «Ανοδικά κινήθηκαν χθες τα κινεζικά χρηματιστήρια. Μάλιστα, ο δείκτης εταιρειών μικρής κεφαλαιοποίησης κατέγραψε τη μεγαλύτερη ημερήσια άνοδο των τελευταίων έξι ετών. Κατά τη διάρκεια των τριών τελευταίων συνεδριάσεων ο γενικός δείκτης του χρηματιστηρίου της Σαγκάης έχει ενισχυθεί κατά 13% μετά τη δίχως προηγούμενο κυβερνητική παρέμβαση που είχε στόχο να ανακόψει την πτώση της αγοράς που οδήγησε στην εξαΰλωση κεφαλαίου ύψους σχεδόν 4 τρισ. δολαρίων. Εταιρείες όπως οι Black Rock, UBS και Templeton Emerging Markets Group υποστηρίζουν ότι πρέπει να υποχωρήσει και άλλο η τιμή των κινεζικών μετοχών ώστε να αποτελέσουν ευκαιρία αγοράς».
Κεντρικές παρεμβάσεις
Πράγματι η κυβέρνηση της Κίνας και η Κεντρική Τράπεζα έκαναν παρέμβαση για να ανακόψει την πτώση, με δέσμη μέτρων όπως, απαγόρευση στους μετόχους να πουλήσουν τις μετοχές τους το επόμενο εξάμηνο, εφόσον κατέχουν ποσοστό μεγαλύτερο του 5% του εταιρικού μετοχικού κεφαλαίου στοχεύοντας να διατηρήσει τη σταθερότητα στις χρηματαγορές και να περισώσει τα συμφέροντα των μικροεπενδυτών, που αποτελούν και τη ραχοκοκαλιά των εγγεγραμμένων στα μεγάλα χρηματιστήρια της Κίνας. Επιπλέον, θα χορηγούσε δάνεια ύψους αρκετών δισεκατομμυρίων δολαρίων σε κινέζικες χρηματιστηριακές εταιρείες, ώστε να μπορέσουν να αγοράσουν περισσότερες μετοχές και να σταματήσει η μείωση στην αξία τους. Επίσης μείωσε κι άλλο το ύψος των κεφαλαίων που οφείλουν να διατηρούν οι κινεζικές τράπεζες στα ταμεία της κεντρικής τράπεζας για να τα ρίξουν στην αγορά, αλλά και επιτρέποντας στα συνταξιοδοτικά ταμεία της χώρας να επενδύουν τα αποθεματικά τους σε διαπραγματεύσιμους τίτλους, κάτι που θα έφερνε ρευστότητα ύψους 161 δισ. δολαρίων στην αγορά μετοχών.
Παράλληλα, ξεκίνησαν έρευνες κατά των «κακόβουλων» ανοιχτών πωλήσεων (short selling) στους κινεζικούς τίτλους, δηλαδή μαζικές πωλήσεις για να μειωθούν οι τιμές μετοχών, ενώ η κινεζική επιτροπή για τη ρύθμιση χρηματοπιστωτικών αγορών (CSRC) προειδοποίησε ότι θα επιβάλλονται αυστηρές τιμωρίες σε όσους παραβιάσουν την απαγόρευση πώλησης μετοχών.
Δε θα σταθούμε εδώ σε εκτιμήσεις, αν είναι τα μέτρα της κυβέρνησης που αντέστρεψαν το φαινόμενο ή όχι. Αλλωστε, η κίνηση των δεικτών των χρηματιστηρίων δεν είναι και οι πλέον ασφαλείς, για να δείξουν με σιγουριά την εξέλιξη μιας οικονομίας. Τα χρηματιστήρια είναι χώροι αγοραπωλησίας μετοχών, κίνησης και ιδιωτικών χρηματικών κεφαλαίων, αγοραπωλησία νομισμάτων που αποτελούν διεθνές χρήμα, (ευρώ, δολάριο, γουάν, στερλίνα κ.λπ.). Βεβαίως, αντανακλά το χρηματιστήριο, μέσω της πορείας των μετοχών των εισηγμένων επιχειρήσεων, την πορεία αυτών των επιχειρήσεων, αλλά συνήθως υπάρχουν και αγορές που γίνονται με την προσδοκία μελλοντικών κερδών.
Η μεγάλη πτώση όμως στην Κίνα, στη δεύτερη διεθνώς οικονομική δύναμη, δημιούργησε αίσθηση και προκάλεσε ανάλογα ρεπορτάζ στα αστικά ΜΜΕ γραμμένα με υπερβολικούς τόνους, ορισμένα ακόμη και με στοιχεία πανικού, ακριβώς επειδή η παγκόσμια οικονομία βρίσκεται σχεδόν σε στασιμότητα μετά από 5 χρόνια βαθιάς καπιταλιστικής οικονομικής κρίσης και ο φόβος για πέρασμα της οικονομίας της Κίνας σε κρίση θα παρέσερνε όλες τις άλλες ισχυρές καπιταλιστικές οικονομίες, (ΗΠΑ - Ευρωζώνης - Ιαπωνίας, των υπόλοιπων BRICS), ακριβώς λόγω βαθιάς καπιταλιστικής διεθνοποίησης που σημαίνει αλληλοδιαπλοκή και αλληλεξάρτηση των οικονομιών. Τέτοιο ζήτημα δεν φάνηκε.
Η παρέμβαση κυβέρνησης και Κεντρικής Τράπεζας είχε ένα διπλό στόχο. Ο πρώτος ήδη γράφεται πιο πάνω. Ηταν η επιδίωξη να μη μειωθούν - απαξιωθούν οι μετοχές των εισηγμένων στα χρηματιστήρια επιχειρηματικών ομίλων. Ο δεύτερος στόχος ήταν να σταματήσει η φυγή περισσότερων κεφαλαίων από τα κινεζικά χρηματιστήρια, να μην κλονιστεί η εμπιστοσύνη στην οικονομία της Κίνας.
Η επιβραδυνόμενη πορεία της οικονομίας
Οι αστοί οικονομολόγοι - αναλυτές δεν μπαίνουν πάντα στον κόπο να ξεκινήσουν από την πραγματική αιτία της εκδήλωσης των φαινομένων στην καπιταλιστική οικονομία, αλλά αρέσκονται να καταγράφουν τις συνέπειες, όπως στην προκειμένη περίπτωση, που επισημαίνουν ότι η πτώση στα χρηματιστήρια επιτείνει την επιβράδυνση της κινεζικής οικονομίας με επίδραση σε παγκόσμιο επίπεδο. Εγραψαν επίσης ότι «οι κραδασμοί μεταφέρθηκαν στις αγορές εμπορευμάτων, με τις τιμές του πετρελαίου και του χαλκού να υποχωρούν όχι μόνο λόγω της αυτονόητης ανησυχίας για επιβράδυνση της παγκόσμιας οικονομικής ανάπτυξης και της συνεπακόλουθης μείωσης της ζήτησης, αλλά και εξαιτίας μιας αναπόφευκτης υποχώρησης της ζήτησης από την Κίνα».
Γιατί υπήρξε πτώση; Μα γιατί η οικονομία της Κίνας επιβραδύνει και μάλιστα, σύμφωνα με την τελευταία έκθεση του ΔΝΤ, η ανάπτυξη θα μειωθεί φτάνοντας στο 6,8% το 2015 και στο 6,3% το 2016, ενώ η κινεζική κυβέρνηση έχει στόχο το 7%. Επομένως, μειώνεται και η αξία των μετοχών των εισηγμένων στα χρηματιστήρια επιχειρηματικών ομίλων, αφού τα κέρδη μειώνονται και δε φαίνεται ανάκαμψη. Οι έχοντες τοποθετήσει κεφάλαια στις μετοχές πουλούν για να τοποθετήσουν σε πιο κερδοφόρες επιχειρήσεις ή άλλες αγορές τα κεφάλαιά τους. Αυτό βεβαίως με τη σειρά του δυσκολεύει τους ίδιους τους επιχειρηματικούς ομίλους, αφού θα δυσκολευτούν να αντλήσουν κεφάλαια μέσω των χρηματιστηρίων, γι' αυτό η Κεντρική Τράπεζα επέτρεψε στις τράπεζες να μειώσουν τα κεφάλαιά τους σ' αυτές και να τα τοποθετήσουν σε μετοχές όπως και τα αποθεματικά των ασφαλιστικών ταμείων. Εχει βεβαίως σημασία η επισήμανση (ο φόβος που λέγαμε), των αστών οικονομολόγων - αναλυτών για τις αρνητικές επιδράσεις στην παγκόσμια οικονομία.
Η επιβράδυνση δεν είναι τωρινό φαινόμενο, ξεκίνησε από το 2014. Η κινέζικη κυβέρνηση εκτός από τα δημοσιονομικά μέτρα τόνωσης της οικονομίας έχει πάρει και μια σειρά μέτρα, προωθεί οικονομικές μεταρρυθμίσεις, για την ανάπτυξη της εσωτερικής αγοράς, κατανοώντας ότι δεν μπορεί να εξαρτάται η ανάπτυξη της οικονομίας μόνο από τις εξαγωγές. Αλλωστε, αυτές μειώνονται συνεχώς λόγω της διεθνούς καπιταλιστικής οικονομικής κρίσης και αυτό έχει επίδραση στην επιβράδυνση της οικονομίας της Κίνας. Η εσωτερική αγορά της Κίνας είναι τεράστια και υπάρχει μεγάλο έδαφος ανάπτυξης και βιομηχανικής και αγροτικής. Χρειάζεται όμως υποδομές κυρίως στον τομέα μεταφορών. Ετσι, η κυβέρνηση της Κίνας αποφάσισε να διαθέσει 40 δισ. δολάρια κρατικό χρήμα στο πλαίσιο του γενικότερου προγράμματος τόνωσης της επιβραδυνόμενης κινεζικής οικονομίας, ενώ στο εσωτερικό φαίνεται ότι προσανατολίζονται σε πολιτική ενίσχυσης της ζήτησης αυξάνοντας τους μισθούς. Αυτή η στροφή εκτιμιέται ότι χρειάζεται μια μεταβατική περίοδο που αντικειμενικά η οικονομία θα επιβραδύνεται.
Τα περιθώρια ανάπτυξης
Σε άρθρο με τίτλο «Η Κίνα δεν τελείωσε ακόμη με την ανάπτυξη» που δημοσίευσε η ιστοσελίδα capital.gr από το Βloomberg view, αναφέρεται: «Παρότι, ωστόσο, η κινεζική επιβράδυνση είναι πιθανή, είναι ταυτόχρονα και πολύ απίθανη. Ο λόγος είναι ότι η Κίνα εξακολουθεί να έχει πολύ περιθώριο να αναπτυχθεί. Το κατά κεφαλήν ακαθάριστο εγχώριο προϊόν της χώρας, που μετράται σε όρους ισοτιμίας αγοραστικής δύναμης, παραμένει κοντά στα 13.000 δολάρια. Συγκριτικά στην Ιαπωνία, φτάνει τα περίπου 38.000 δολάρια και στη Νότια Κορέα ξεπερνά τα 35.000 δολάρια. Ακόμη και αν η Κίνα φτάσει μόνο στο 70% π.χ. του επιπέδου της Νότιας Κορέας, εξακολουθεί να έχει μπροστά της μεγάλο περιθώριο ανάπτυξης».
Επίσης, η Κίνα κάνει εξαγωγή κεφαλαίων και επενδύσεις σε Ασία, Αφρική, αλλά και Ευρώπη. Μόνο το έργο του «Δρόμου του μεταξιού», ενός δικτύου θαλάσσιων και χερσαίων υποδομών για μεταφορές από την Κίνα μέχρι τη Μεσόγειο, την Ευρώπη και την Αφρική, για το οποίο δημιούργησε επενδυτικό ταμείο 40 δισ. δολαρίων για τη χρηματοδότηση αυτών των έργων, αρκεί για να γίνει κατανοητή η στροφή σε μεγαλύτερη εξαγωγή κεφαλαίων.
Την περασμένη Τετάρτη Προχτές η κυβέρνηση της Κίνας έδωσε στοιχεία σύμφωνα με τα οποία η οικονομία της Κίνας είχε ετήσιο ρυθμό 7% το πρώτο εξάμηνο του 2015. Πρόκειται για ανάπτυξη λίγο μεγαλύτερη από την αναμενόμενη, που προβλέπονταν στο 6,9% το δεύτερο τρίμηνο από 7% που ήταν το πρώτο τρίμηνο του έτους. Εκτός από τα στοιχεία για την αύξηση του ΑΕΠ, η κινεζική κυβέρνηση, σχετικά με τη βιομηχανική δραστηριότητα τον Ιούνιο,ανακοίνωσε οτι έφθασε στα υψηλότερα επίπεδα του τελευταίου πενταμήνου, ενώ πριν είχε επιβράδυνση.
Ολα τα παραπάνω δε σημαίνουν ότι η οικονομία της Κίνας δεν μπορεί να οδηγηθεί σε κρίση. Τέτοιο ζήτημα για την ώρα όχι μόνο δεν είναι ορατό, αλλά ακόμη και οι επιβραδυνόμενοι ρυθμοί ανάπτυξης δείχνουν ότι είναι η πρώτη στον κόσμο οικονομία με τέτοιους ρυθμούς.
Αρα μόνο η κίνηση των χρηματιστηρίων χωρίς τα άλλα δεδομένα στην οικονομία δεν δίνουν ασφαλή συμπεράσματα. Εντούτοις, το γεγονός ότι η παγκόσμια οικονομία είναι σχεδόν στάσιμη, υπάρχει ο φόβος βουτιάς της παγκόσμιας οικονομίας σε κρίση εφόσον επιταχυνθούν οι ρυθμοί επιβράδυνσης στην Κίνα.
Ριζοσπάστης Κυριακή 19 Ιούλη 2015
