νομίσματα καταγράφουν τρελή κούρσα ανόδου στην τουρκική αγορά. Και σημείωναν, επίσης, ότι αυτή η εξέλιξη έχει προκαλέσει αναστάτωση στην Τουρκία, ενώ στην Αγκυρα πραγματοποιούνται έκτακτες συσκέψεις σχετικά με τη νέα εξέλιξη, η οποία έχει προκαλέσει αναστάτωση στον επιχειρηματικό κόσμο.
Στη συνέχεια, βεβαίως, έκανε παρέμβαση η Κεντρική Τράπεζα της Τουρκίας, για να προλάβει ανεξέλεγκτες διακυμάνσεις της τουρκικής λίρας. Ετσι αποφάσισε τη μείωση των απαιτήσεων για ελάχιστα αποθεματικά σε ξένο νόμισμα για τις τοπικές τράπεζες, κατά 0,5%, δηλώνοντας πως το μέτρο θα ενισχύσει με 1,5 δισ. δολάρια τη ρευστότητα στις αγορές. Ενέργεια που δρα ανασταλτικά στην πτώση της ισοτιμίας του τουρκικού νομίσματος. Ετσι, μετά την ανακοίνωση, η τουρκική λίρα περιόρισε αλλά ελάχιστα τις απώλειές της και διαπραγματευόταν με το δολάριο 1% χαμηλότερα.
Η πτωτική τάση της αξίας της λίρας σημαίνει αρνητικές εξελίξεις στην οικονομία
Ολη τη βδομάδα συνέχιζαν τα ρεπορτάζ του αστικού Τύπου γύρω από τις πτωτικές εξελίξεις στο τουρκικό νόμισμα. Αλλά όλες οι προσεγγίσεις, εστιάζοντας στην τουρκική λίρα, έκαναν δυσοίωνες εκτιμήσεις για την οικονομία της Τουρκίας. Και πράγματι, η πτώση της αξίας ενός νομίσματος αντανακλά αρνητικές εξελίξεις στην οικονομία του κράτους.
Ετσι σε άρθρο των «Financial Times» (euro2day, 10/1/2017), γράφτηκε: «Χειρότερη από ποτέ είναι η θέση της τουρκικής οικονομίας σε σχέση με άλλες μεγάλες αναδυόμενες χώρες. Γιατί αναμένεται να συνεχιστεί η "βουτιά" της λίρας...
Με τους επενδυτές να φοβούνται να δεσμεύσουν χρήματα, η τάση επιστροφής στις αναδυόμενες αγορές που στήριξε τα νομίσματα, τις μετοχές και τα ομόλογα των τεσσάρων εκ των λεγόμενων "Εύθραυστων Πέντε" - της Βραζιλίας, της Νότιας Αφρικής, της Ινδονησίας και της Ινδίας - δεν έχει αγγίξει και την Τουρκία (...) οι μακροπρόθεσμοι επενδυτές υποστηρίζουν πως το κλίμα είναι δυσοίωνο (...) Οι πόλεμοι σε γειτονικές χώρες έχουν βλάψει εμπορικούς δεσμούς (...) η τουρκική λίρα υποχώρησε 17% έναντι του αμερικανικού δολαρίου το 2016 (...) Η κατρακύλα συνεχίζεται και το 2017 (...) οι κίνδυνοι γύρω από την ασφάλεια εντείνουν τις οικονομικές πιέσεις και μπορεί να δράσουν αρνητικά στην κερδοφορία των τουρκικών τραπεζών, αυξάνοντας τον όγκο των μη εξυπηρετούμενων δανείων (...) οι παγκόσμιες εξελίξεις δεν ευνοούν τη χώρα. Η εκλογή του Ντόναλντ Τραμπ στην προεδρία των ΗΠΑ έχει ενισχύσει το δολάριο, αυξάνοντας το κόστος των δανείων που έχει πάρει η Τουρκία σε δολάρια. Μια συμφωνία ανάμεσα στα μέλη του ΟΠΕΚ για μείωση της παραγωγής έχει αυξήσει την τιμή του εισαγόμενου αργού, οδηγώντας τον πληθωρισμό τον Δεκέμβριο στο 8,5%.
Το πιο ανησυχητικό για τους επενδυτές είναι η αίσθηση πως τα χειρότερα δεν έχουν έρθει ακόμα... Παρά τις πεσμένες τιμές, λίγα ντιλ φαίνονται ελκυστικά στους ξένους επενδυτές. Καθώς η οικονομία μένει πίσω, οι τουρκικές μετοχές έχουν χειρότερη επίδοση (...) η κεντρική τράπεζα είναι παγιδευμένη ανάμεσα σε επενδυτές που ζητούν αύξηση επιτοκίου για να σταματήσει η κατρακύλα της λίρας και έναν Πρόεδρο που απαιτεί χαμηλότερο κόστος δανεισμού για τη στήριξη της ανάπτυξης».
Το συγκεκριμένο άρθρο δείχνει ότι η οικονομία της Τουρκίας παρουσιάζει τέτοια προβλήματα, τα οποία δεν προσελκύουν και διώχνουν κεφάλαια, εμποδίζοντας την ανάπτυξη ξένων επενδύσεων, με δεδομένο ότι οι τουρκικοί επιχειρηματικοί όμιλοι αδυνατούν να συμβάλουν σε επενδύσεις, προκειμένου να αντιμετωπιστούν οι πιο αρνητικές συνέπειες, ενώ προβλήματα αντιμετωπίζει και το τραπεζικό της σύστημα. Μάλιστα, μέσα στη βδομάδα γράφτηκε ότι επειδή η Κεντρική Τράπεζα της Τουρκίας δεν αυξάνει τα επιτόκια, «η Τουρκία εγκαταλείπεται από το ξένο κεφάλαιο».
Σε συνέντευξή του στους «Financial Times», ο αναπληρωτής πρωθυπουργός της Τουρκίας, Μεχμέτ Σιμσέκ, ανέφερε πως ενώ κατανοεί τις ανησυχίες για το βραχυπρόθεσμο διάστημα, τόνισε ότι οι μεσοπρόθεσμες και μακροπρόθεσμες προοπτικές της χώρας είναι θετικές. Η Τουρκία τα πήγε αρκετά καλά μετά την κρίση του 2001 και η επιτυχία δεν ήταν τυχαία. Βασίστηκε σε διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις, στη συνέπεια και σε λογικές πολιτικές, η χώρα συνεχίζει να έχει δημογραφικό πλεονέκτημα. Το μέγεθος της Τουρκίας, η θέση της ανάμεσα στην Ευρώπη και την Ασία και η συμμετοχή στο ΝΑΤΟ διασφαλίζουν τη γεωπολιτική σημασία της χώρας. Αυτές, όμως, οι «περγαμηνές» που παρουσιάζει δεν αρκούν για να προσελκύσουν επενδύσεις. Αλλωστε, μην ξεχνάμε ότι η Τουρκία κάνει πόλεμο με τους Κούρδους, έχει στείλει στρατό εισβάλλοντας σε Συρία - Ιράκ, δεχόμενη ταυτόχρονα συνεχώς τα πολύνεκρα «τρομοκρατικά χτυπήματα», όπως τα λένε, που στην ουσία αποτελούν μέρος ενός ανορθόδοξου πολέμου ενάντιά της. Πολλοί κλάδοι της οικονομίας της έχουν χτυπηθεί, με πρώτον απ' όλους τον τουριστικό.
Ταυτόχρονα, όμως, αυτό που ο αναπληρωτής υπουργός προβάλλει ως δυνατότητα ανάπτυξης υπενθυμίζοντας την έξοδό της από την κρίση του 2001, με άλλη προσέγγιση σημαίνει ότι η οικονομία ίσως οδεύει σε νέα κρίση. Σύμφωνα με άλλα ρεπορτάζ, από το 2013 το τουρκικό χρηματιστήριο έχει χάσει το 60% της αξίας του. Τεράστια απαξίωση κεφαλαίου.
Και κατάσταση «έκτακτης ανάγκης»
Το Δεκέμβρη του 2016 υπήρξαν πυκνές αναφορές και εκτιμήσεις για τοποθέτηση της τουρκικής οικονομίας σε κατάσταση «έκτακτης ανάγκης». Εμφανίστηκαν αυξήσεις στις τιμές βασικών ειδών πρώτης ανάγκης. Επίσης, βασικοί τομείς της τουρκικής οικονομίας παρουσιάζουν μεγάλα σημάδια πτώσης.
Σύμφωνα με τη στατιστική υπηρεσία της Τουρκίας, η αγροτική παραγωγή μειώθηκε κατά 7,7%, η βιομηχανική παραγωγή μειώθηκε κατά 1,4% και ο κλάδος των υπηρεσιών κατά 8,4%.
Διάφορα επιτελεία εκτιμούν ότι χωρίς εισροές κεφαλαίων η Τουρκία θα υποφέρει όχι μόνο από νομισματική κρίση, αλλά και από κατάρρευση της ανάπτυξης, σύμφωνα με τους «Financial Times».
Μετά απ' όλα αυτά, η τουρκική κυβέρνηση ανακοίνωσε έκτακτα μέτρα τόνωσης της οικονομίας, όπως τη δημιουργία ειδικού ταμείου στήριξης του ιδιωτικού τομέα, καθώς και προγράμματα αντιμετώπισης της ανεργίας, χρηματοδοτώντας επίσης επιχειρηματικούς ομίλους (προγράμματα επαγγελματικής κατάρτισης για 500.000 εργαζομένους και για τη διατήρηση 100.000 θέσεων εργασίας και δημιουργία 600.000 νέων θέσεων εργασίας). Υποσχέθηκε αύξηση δαπανών κατά 15% για επενδύσεις στο μεταποιητικό τομέα και 100% κρατικές εγγυήσεις για τα δάνεια των εξαγωγικών επιχειρήσεων ύψους 3,7 δισ. δολαρίων.
Επομένως, η πτώση της αξίας της τουρκικής λίρας συμβαδίζει με πτώση στην παραγωγή και στη βιομηχανία και στην αγροτική οικονομία και στις υπηρεσίες. Ακόμη, με αδυναμία προσέλκυσης επενδύσεων, όπως αναφέρουν οι «Financial Times».
Στις αρχές Νοέμβρη του 2016, το ΔΝΤ εκτιμούσε ότι η οικονομία επιβραδύνεται, αφού η ανάπτυξη θα μειωθεί στο 2,9% το 2016 από 4%, λόγω «χαμηλής επιχειρηματικής εμπιστοσύνης και των αρνητικών σοκ, εγχώριων και προερχόμενων από το εξωτερικό». Περιγράφει, επίσης, την ανεργία ως «υψηλή και αυξανόμενη». Αυτά όταν το 2010 η ανάπτυξη ήταν 8,2% και το 2011 ήταν 8,8%. Το 2013 έπεσε στο 4,1%.
Με βάση όλα τα παραπάνω, η οικονομία της Τουρκίας εμφανίζει μεγάλη και απότομη επιβράδυνση, γι' αυτό και οι αστικές εκτιμήσεις για μεγάλη πιθανότητα οικονομικής κρίσης. Σ' αυτή την πορεία επιδρούν βεβαίως αποφασιστικά και οι εσωτερικές πολιτικές εξελίξεις, που υποδηλώνουν τεράστιους ανταγωνισμούς τμημάτων του τουρκικού κεφαλαίου, και βεβαίως η εμπλοκή σε πόλεμο. Φαίνεται, επίσης, ότι αυτοί οι εσωτερικοί ανταγωνισμοί αντανακλούν και ανταγωνισμούς για επιλογές διεθνών συμμάχων. Το πραξικόπημα αλλά και η δολοφονία του Ρώσου πρέσβη αυτό αντανακλούν. Και φαίνεται από την εναλλαγή προσανατολισμού για οικονομική και όχι μόνο συνεργασία της τουρκικής κυβέρνησης με τη Ρωσία, που δυναμώνει τις αντιδράσεις των ΗΠΑ ενάντια στην Τουρκία. `Η επίσης οι αλληλοπροσεγγίσεις Γερμανίας - Τουρκίας.
Ποια θα 'ναι ακριβώς η εξέλιξη της τουρκικής οικονομίας; Αυτό ενδιαφέρει αποκλειστικά τους αστούς. Αλλά όποια και να 'ναι, η επίθεση στην εργατική τάξη, στα άλλα φτωχά λαϊκά στρώματα θα δυναμώνει. Και δεν έχουν άλλη διέξοδο από την αντικαπιταλιστική, αντιμονοπωλιακή πάλη, την πάλη ενάντια στον ιμπεριαλιστικό πόλεμο που συμμετέχει και η τουρκική αστική τάξη. Που σημαίνει αγώνα ενάντια στην αστική τάξη της Τουρκίας και στην εξουσία της.
Σάββατο 14 Γενάρη 2017
