Ο κλάδος της Υγείας είχε ανέκαθεν ξεχωριστή και πρωτεύουσα θέση στη στρατηγική της ΕΕ, από την ίδρυσή της ακόμα, τόσο για τη σημασία του συνολικά στην καπιταλιστική οικονομία όσο και για τον ιδιαίτερο ρόλο του στη διαδικασία αναπαραγωγής της εργατικής δύναμης, της διατήρησης της ικανότητάς της να
μπορεί αυτή να τίθεται στην υπηρεσία της καπιταλιστικής εκμετάλλευσης.
Στο πλαίσιο αυτό, η αστική κρατική πολιτική λάμβανε πάντα μέτρα ώστε να διασφαλίζει τους όρους της διευρυμένης αναπαραγωγής του κεφαλαίου (που καθορίζονται ιστορικά από τη φάση ανάπτυξης του καπιταλισμού), υπηρετώντας πάντα τις συγκεκριμένες –κάθε φορά– ανάγκες και στόχους του κεφαλαίου.
Από αυτήν τη σκοπιά, και φυσικά κάτω από την επίδραση κι άλλων διάφορων παραγόντων , κατά τη διάρκεια των προηγούμενων δεκαετιών επιλέχτηκε ως κρατική πολιτική η σχετική διεύρυνση των δωρεάν κρατικών παροχών Υγείας-Πρόνοιας και φαρμάκου προς τους εργαζόμενους, καθώς και μια ορισμένη ανάπτυξη κρατικών υπηρεσιών και υποδομών υγείας και πρόνοιας.
Πάντα όμως ο εργαζόμενος και οι ανάγκες του αποτελούσαν και αποτελούν «κόστος» που εμποδίζει την ανταγωνιστικότητα και την κερδοφορία των μονοπωλίων, γι’ αυτό και το αστικό κράτος διαχρονικά εφαρμόζει μέτρα για την κάθε φορά δυνατή μείωσή του. Γι’ αυτό άλλωστε η πολιτική μειωμένων κρατικών δαπανών για την Υγεία εφαρμοζόταν συστηματικά απ’ όλες τις αστικές κυβερνήσεις και ανάλογα με τις οικονομικές και κοινωνικές εξελίξεις που υπήρχαν κάθε φορά. Για παράδειγμα, κατά τη διάρκεια των τελευταίων ετών, της βαθιάς, εκτεταμένης και συνεχιζόμενης κρίσης του καπιταλισμού, η μείωση στις κρατικές δαπάνες πραγματοποιήθηκε ραγδαία και απότομα, σε σχέση με τις προηγούμενες περιόδους, γιατί αυτό επιτάσσουν οι σύγχρονες ανάγκες του κεφαλαίου. Στη βάση λοιπόν εξυπηρέτησης αυτών των αναγκών, οι βασικοί άξονες της στρατηγικής της ΕΕ για την Υγεία-Πρόνοια προσαρμόστηκαν, εμπλουτίστηκαν κι εξειδικεύτηκαν τα τελευταία χρόνια με ένα σύνολο αντιλαϊκών μέτρων, που στοχεύουν αφενός στη διαχείριση της καπιταλιστικής οικονομικής κρίσης προς όφελος των μονοπωλίων, στον περιορισμό των συνεπειών της γι’ αυτά, και αφετέρου στη διασφάλιση των απαραίτητων όρων και προϋποθέσεων για την ανάκαμψη της ανταγωνιστικότητας της καπιταλιστικής οικονομίας, της κερδοφορίας των επιχειρηματικών ομίλων.
Στο Τρίτο Κοινοτικό Πρόγραμμα δράσης της ΕΕ «Υγεία για την Ανάπτυξη»2 για την περίοδο 2014-2020, που αποτελεί τμήμα της συνολικότερης στρατηγικής «ΕΥΡΩΠΗ 2020», καθώς και σε πλήθος άλλων σχετικών ευρωενωσιακών κειμένων, εκθέσεων και ψηφισμάτων, αποτυπώνονται οι κύριες πολιτικές κατευθύνσεις της ΕΕ για τον τομέα της Υγείας, που εντάσσονται και υπηρετούν το γενικότερο στόχο της για ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας και της κερδοφορίας των ευρωπαϊκών μονοπωλίων. Μάλιστα γίνεται ρητή αναφορά στο βασικό ρόλο του κλάδου της Υγείας ως «μοχλού της οικονομίας και αγοράς»4, δηλαδή ως έναν από τους βασικούς κλάδους που μπορεί να συμβάλει στην επίτευξη των παραπάνω γενικότερων φιλομονοπωλιακών στόχων.
Στη βάση αυτή προωθούνται:
• H ολοένα και μεγαλύτερη μείωση του «μη μισθολογικού κόστους»5, δηλαδή των κρατικών και εργοδοτικών δαπανών για παροχές και υπηρεσίες υγείας, πρόνοιας και φαρμάκου, ως απαραίτητο όρο –μεταξύ άλλων– για μείωση της αξίας της εργατικής δύναμης.
• Η ανάπτυξη «ανταγωνιστικών και οικονομικά βιώσιμων συστημάτων υγείας»6, δηλαδή η ενίσχυση της ιδιωτικής επιχειρηματικής δράσης στον κλάδο και η εμβάθυνση κι επέκταση του επιχειρηματικού χαρακτήρα της λειτουργίας των κρατικών μονάδων υγείας, με την παραπέρα εμπορευματοποίηση των παρεχόμενων υπηρεσιών τους.
Η πολιτική αυτή υλοποιείται ενιαία –αν και με διαφορετικούς ρυθμούς– σε όλα τα κράτη της ΕΕ, είτε βρίσκονται σε φάση ύφεσης, στασιμότητας, είτε σε φάση μιας ορισμένης καπιταλιστικής ανάκαμψης.
Αυτό το γεγονός πηγάζει ακριβώς από τον ίδιο το χαρακτήρα της ΕΕ ως διακρατικής ένωσης καπιταλιστικών κρατών, που στόχο έχει την προάσπιση των συλλογικών συμφερόντων των ευρωπαϊκών μονοπωλίων, που προϋποθέτει την ένταση της εκμετάλλευσης των εργαζομένων, στο πλαίσιο των οξυμένων ανταγωνισμών τους.
Γι’ αυτό και καμία αστική κυβέρνηση, φιλελεύθερη, σοσιαλδημοκρατική, «αριστερή», που κινείται εντός του πλαισίου της ΕΕ και της οικονομίας του κεφαλαίου, ανεξάρτητως του μίγματος διαχείρισης, δεν μπορεί να ικανοποιήσει τις σύγχρονες λαϊκές ανάγκες σε υπηρεσίες υγείας - πρόνοιας - φαρμάκου.
Η ΕΞΕΙΔΙΚΕΥΣΗ ΚΙ ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΤΗΣ ΕΥΡΩΕΝΩΣΙΑΚΗΣ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗΣ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ
Στην Ελλάδα η παραπάνω στρατηγική εξειδικεύτηκε κι έχει ξεκινήσει να υλοποιείται με μπαράζ αντιλαϊκών μεταρρυθμίσεων, έχοντας ως αποτέλεσμα τη ραγδαία, απότομη, απόλυτη και σχετική επιδείνωση των όρων ιατροφαρμακευτικής περίθαλψης του λαού.
Στο ελληνικό πρόγραμμα «ΥΓΕΙΑ 2014-2020», που βασίστηκε το Μάη στα προαναφέρομενα ευρωενωσιακά κείμενα, αποτυπώνονται οι κύριες κατευθύνσεις, καθώς και η εξειδίκευση της στρατηγικής της ΕΕ. Η υλοποίησή τους κινείται στους εξής άξονες:
• Εξασφάλιση «βιώσιμων και αποδοτικών συστημάτων υγείας» μέσω «της οικονομικής βιωσιμότητάς τους και της αλλαγής στον τρόπο λειτουργίας των δημόσιων μονάδων υγείας». Δηλαδή ραγδαία μείωση της κρατικής χρηματοδότησης των κρατικών μονάδων υγείας κι ενίσχυση της λειτουργίας τους με όρους επιχειρήσεων.
• Περαιτέρω ανάπτυξη του κλάδου της Υγείας μέσω της «εξωστρέφειας» του συστήματος Υγείας. Δηλαδήενίσχυση της επιχειρηματικής δράσης στον κλάδο.
• «Επένδυση στην υγεία των πολιτών» μέσω της κρατικής παροχής «στοιχειωδών υπηρεσιών». Δηλαδήπεριορισμός των υπηρεσιών που παρέχονται δωρεάν από το κράτος στο επίπεδο του «ελάχιστου βασικού πακέτου».
• «Άμβλυνση των ανισοτήτων στον τομέα της υγείας» μέσω «της διαχείρισης της ακραίας φτώχειας, των ελάχιστων διαμορφωμένων πακέτων κάλυψης για τις ευπαθείς κοινωνικές ομάδες, των δικτύων ασφαλείας, της ενίσχυσης του εθελοντικού κινήματος». Δηλαδή μέτρα διαχείρισης της πιο ακραίας φτώχειας, με το ελάχιστο δυνατό κρατικό κόστος.
της Χριστίνας Ματσιακά
komep 3/2015
